Lillelord av Johan Borgen.

Ja, då har vi lese første boka i triologien om Lillelord, og det var ein sann fornøyelse. Det er ei stor bok og ein tenkjer at dette kan vere langt og tørt, men der tek ein feil . Lillelord kom ut på 1950-talet og litteratur som vart gjeve ut på denne tida hadde som regel motivet: oppgjør med krigen. Men i Lillelord triologien, så kan ein faktsik velja sjølv kva for «lesebriller» ein vil bruka når ein skal analysera denne fantastiske romanen. Man kan velja sosialhistoriske briller på, og då vil ein ha fokuset retta mot Oslos høyborgerskap før første verdskrig. Eller psykologiske briller og då er det Lillelord sinepsykologiske danning i pubertetsåra vi ser på. Eller så er det rett og slett den filosofiske biten ein ser på, som problem ved identitet.

Lillelord er delt inn i tre hovudinndelingar, og desse inndelingane viser utviklinga til karakteren. Der del 1 heiter Lillelord og her er han ung og mora gjer alt for å halda barnet hennar liten så lenge som mogleg. Inndeling 2 heiter glassegget og det representera verda som er inni egget, som den same verda som er utanfor glassegget, altså den verkelege verda.  3. og siste del heiter Wilfred og her har han utvikla seg frå Lillelord til å verta ein ung mann med namnet Wilfred.

Kva for motiv er det i denne romanen? Her kan det vera mange, nokon kan føla samband til Lillelord. Det finst fleire som følar seg utstøytt eller vert kalla for einstøinger og vil kanskje kjenna seg igjen i nokon av dei som er med i romanen. Det kan òg kjennast som ein innestengd og isolerte verda og alt dette kokar ned i at ein kan sjå på glassegget som motaforisk. Altså er glassegget mi sin- ein- albyme. Som vil seia det som spelar mellom spegel. Med andre ord: kunst i kunsteverket.

Bilete frå google.com

Skardhamars seier dette om romanen Lillelord:» Det som pregar Wilfreds oppvekst, er spennet mellom forventingar og fortielser. Lillelord er uvanleg begava, intelligent og musikalsk, men òg nevrotisk og manipulerande. Wilfreds identitetssøken er ein vesentleg del av stoffet til romanen.» Med andre ord får vi mykje spenning mellom fattig og rik, lovbrot, seksualitet og ein svært spesiell familie med noko spesielt tilhøve. Eg kan med håneden på hjartet rå til denne romanen. Eg var både spent, litt skremt til tider. Eg lo og eg vart lei meg. Denne boka vekker opp mange kjensler og ein lærer seg mykje om korleis det var i mellomkrigstiden.

Då har vi vore i praksis! Og det er alltid moro.Eg elskar å vera saman med borna, læra god klasseleiing frå dugelege lærarar og utvikla meg slik at eg vert ein god 1-7 klasselærar om 1,5 år til. Eg kan nesten ikkje venta 😊

Men over til det innlegget skal handla om i dag, nemleg røynsle eg sit igjen med etter at vi skulle læra elevane munnleg forteljing slik vi har byrja å læra det på UIA. Det heile starta med at eg skulle læra meg eit eventyr og eg brukte teknikken vi hadde vorte lært og er eigenleg ganske nøgt med gjennomførelsen. Neste steg vert å tora å bruka endå meir ulike stemmar til dei ulike karakterane i forteljingane. Eg såg gleda i øyane til borna då eg brukte rekvisitter, så dette vil eg gjera igjen!

   Frå google.

Då eg var ferdig, skulle så elevane læra seg eventyret om skinn-votten. Nokre kjende eventyret frå før, men med ei klasse med ulike minoritetar i, så var dette eventyret òg ukjent. Før dei fekk kasta seg over oppgåva, skulle dei vera med i plenum for å finna hovudtrekk, kjensler, verb og substantiv for eventyret eg hadde lært meg, slik at dei hadde ein slag mal å gå etter når dei skulle læra seg skinn-votten. Dette løyste dei veldig bra og fekk ned mye på papir. Det som vi kanskje ikkje hadde vore så tydeleg om var omfanget. Dei gjekk nemleg litt for grundig til verk sitt, og fekk alt for mykje opp på tavla då vi skulle høyra kva dei fekk med seg av punkt. Dette tek eg med meg vidare neste gong eg vil jobba med det i skulen. Kanskje det hadde vore enklare om dei skulle teikna ein teikneserie og ved den klåre å gje att det. Trur vi gapte litt for breitt og gav dei litt for mye oppgåver på litt for kort tid, men dei løyste det til sjuande og sist, ganske tilfredsstillande.

Er munnleg forteljing i skulen betre enn å lese høgt frå ei bok?

Eg har i min tid i praksis elsket å lese høgt for elevane mine. Eg likar å lese med innleving og har ofte ulik stemme til dei ulike karakterane i forteljinga. Eg sitt igjen med ei god oppleving etter slike stunder med elevane. Men det eg ikkje har tenkt på er at eg får ikkje mykje augokontakt og heller ikkje får eg involvere elevane i forteljinga. Ja, eg har tatt meg tid til lesestopp der eg får elevane til å forklare kva vanskelege ord er eller at eg må gi dei ein forklaring før eg les vidare. Men etter eg var på fyste munnleg forteljing kurs på måndag, fikk eg ein aha oppleving.

For ein som ikkje har lære seg denne fantastiske teknikken, så kan det med fyste augokast sjå håplaus ut å lære seg eit langt eventyr utanat. Men med riktig fokus på kva ein må hugse, så var det latterleg enkelt. Ein oppskrift er som flølgjer:

1. Les eventyret grundig.
2. Skriv ned 7-8 hovudpunkter du meiner er viktig for eventyret.
3. Skriv ned viktige substantiv og verb
4. Lag så ein teikneseri av eventyret.
5. fortelje att eventyret til ei/ein.

Med ein slik oppskrift kan eg nesten garantere deg at du vil hugse eventyret svært godt og det er bere fint at du gjer det til ditt eiget, da vil det bli mer truverdig og du kan også få elevane til å medvirke ved å bruke rekvisitar eller elementar når du fortel eventyret. Denne teknikken er også veldig fin å lære til elevane og dei vil kunne fortelje eventyret og hugse på dei viktige element som er med i forteljinga.

Bilete frå google.com

Å bruke munnleg forteljing i skulen vil også få barna mer involvert i eventyr-stunden og mange forskarar har sett at barn med ulik utfordringar som kanskje har problem med konsentrasjonen og liknade, ofte blir rolegare og «trollbundet» i slike undervisning. Dette er noko eg ser fram til å prøve ut på elevane i praksis.

Kva er ein skriveramme? Og kva kan me bruke det til?

Skriveforskarane Lewvis og Wray oppdaga i arbeid med elevar at mange av dei streva med å skrive gode saktekstar. Det var lite struktur i tekstane og dei fikk ingen god flyt. Mange av elevane har ein setning for setning strategi og kvar setning byrjar ofte med «også». Dette blir ikkje ein god heilskap på tekstane. Forskarane laga da ulike rammar for korleis elevane skal kunne lære seg å skrive gode tekstar som får ein god innledning, eit godt innhald og ein bra slutt. Dei laga fleire rammar for dei ulike kategoriane. Ein av dei så slik ut og er laga for diskusjon:

Nokre meinar at…

Dei argumenter med…

Andre er ueinige og argumenterer med…

Dei meiner at..

På den sida er det usjeme om…

På den andre sida er…

Dei meinar at…

Dei meinar også at…

Mi meining er…fordi…

Ei slik skriveramme er med på å gi elevane eit bilde på korleis teksten vil bli formet om dei følgj eit slikt oppsett. Dette kan vere til god hjelp for dei som slit med å skrive tekstar. Det som er viktig å hugse på med slike skriverammer, er at dei skal brukast som eit utgangspunkt for ein diskusjon om teksten, og ikkje som ein fast mal som elevane må følgje slavisk. Når ein ser elevane begynn å mestre tekstskrivinga, kan me da ta bort stillaset litt etter litt. Kanskje det held med bare å gi dei ein start- setning når dei no har lært seg korleis ein tekst skal sjå ut.

Her er eit bildet som er fra boka Skrivedidaktikk av Anne Håland. Her sjår me korleis ein elev har laga ein argumenterande tekst etter ein skriveramme.

(Håland ,2016, s.100)

Eg likar tanken på å jobbe med skriverammer i skulen, men ein må hugse på å variere og at målet er at elevane skal klare til slutt å jobbe med tekstar uten slik hjelp. Kritkarane er engsteleg for at det blir kjedeleg og mange like tekstar. Men eg trur det kan vere til stor hjelp for mange. Eg vil til slutt anbefale nettstedet http://www.skrivesenteret.no

Der kan ein hente mange fine skriverammer for dei ulike faga og med ulik sjanger og ein kan derfor gi elevane ulike skriverammer til ein og same oppgåve.

Kilder:

Håland, A. (2016). Skrivedidaktikk.Oslo: Universitetsforlaget