Norskfaget og morsmålet sin betyding for/funksjon i «ungdom sin identitetsutvikling.
Eit hovudmål for opplæringa i norsk gjennom det 13-årige løpet er språklig sjølvtillit og trygghet i eigen kultur som grunnlag for utvikling av identitet, respekt for andre kulturar, aktiv samfunnsdeltaking og livslang læring. Norskfaget skal fremme og vidareutvikle kultur, kommunikasjon, danning og identitet (LK 2006).
Alle har vel i sitt eige livsløp tenkt, kven er eg og kven ynskjer eg og vere?
For å vite kven eg er, må eg ha eit reiskap til å tenke noko om det, og eg må kunne dele dette med andre. For å tenkje må eg ha eit språk og for å dele med andre, må eg kunne kommunisere . Med dette som utgangspunkt har norskfaget ein stor betyding/funksjon i ungdom sin identitets utvikling. Kva språk eg kan, har eg lært i mitt miljø. Korleis eg kommuniserer og tenker er og eit resultat av mine erfaringar i samhandling med andre. I den gjeldande læreplanen LK 2006 står det og, at språk kan uttrykke og skape holdningar til enkeltindivid og grupper av menneske. Min identitet er prega av mine meiningar og holdningar.
I norskfaget brukar ein noveller og historier som utgangspunkt for ulike samtaler med elevane. Om møtet med vaksenlivet blir « trøblete» kan tekstane hjelpe elevane å møte utfordringane i livet, og til å skape sin identitet. ( Forelesing Uia 1.sep.2015)
Åsfrid Svensen skriv: « De beste livshistoriene er de som integrerer mest av de utfordrende og følelsesladde erfaringene livet har gitt oss, de historiene som i størst grad får bruddstykker til å falle på plass i en helhet der årsaks- og hensiktsrelasjoner skaper sammenheng. Mitt sjølbilde i nåtida har mye av sitt grunnlag i mine historier om min personlige fortid».
I psykoanalytisk teori «må fortiden erkjennes og integreres i en helhetlig livshistorie. Den trenger ikke være sann, men må være plausibel og subjektivt sann». Om identitet har fått seg ein knekk, kan den byggjast opp at om ein greier å setje saman ein livshistorie som ein meiner er sann, og som ein kan leve med. Ein historie kan hjelpe med dette.
Psykologene definerer identitet som «… dei bevisste eller ubevisste førestellingane eit individ har om seg sjølv». Sosiologane er oppteken av at identiteten vår er knytt til dei sosiale gruppene vi identifiserer oss med – familien vår, lokalsamfunnet vi kjem frå, eller gjengen vi er ein del av.
Språket er i seg sjølv ein identitetsmarkør. Det vil sei at måten vi bruker språket på, fortel omverden både kven vi er, kven vi ynskjer og vere, kva slags sosiale grupper vi er ein del av, og kva grupper vi identifiserer oss med.
Språket får ein stør betyding som identitetsmarkør når andre kjenneteikn på at vi er ein del av ein bestemt kultur blir borte. Nokon forskerar meiner at menneske i dag kan vele identitet nesten fritt. Identiteten er då ei bestemt maske som vi tek på oss når vi ynskjer det. Men er det fullt så enkelt å skifte identitet?
Språkforskar Unn Røyneland har undra seg over kvifor «Sossar» og «Rånerar» snakkar ulikt og har studert talespråket til ungdomar på Tynset og Røros. Ho fant at dei unge bruka språket for å signalisere kva slags gruppe dei ynskte å identifisere seg med: «Rånerne» var de mest tradisjonsorienterte. Dei ville gjerne bli buande på Tynset og bruka difor også Tynset-dialekten. «Sossene» ynskte seg burt frå bygda og var oppteken av urbane trendar. Derfor normaliserte dei talespråket sitt. Dette er og noko eg kan støtte opp om ut frå mine erfaringar frå eiga bygd i Vest Telemark.
Eg tenker at det er det særs viktig for elevane/ungdomane at dei lærer å beherske norsk/morsmål, slik at dei aktivt kan vere med på å kommunisere sin eigen identitet og si eiga framtid.
Og heilt til slutt; identiteten vår er ikkje statisk, men den er dynamisk og endrar seg over tid med erfaringar vi gjer oss gjennom livet.
Kjelder: Forelesing UIA 1.september 2015, LK 2006 revidert 2013, Svendsen Åsfrid(2001) Kompendium, http://ndla.no/nb/node/124547.