Dette er del 2 av min mappeeksamen i SK-100 hausten 2020.

Hei, gode kollegaer ved Grønnskogen barne- og ungdomsskole!

Gratulerer med nytt skolebiblioteklokale! Eg studerer skolebibliotekkunnskap dette året, og har blitt beden om kome med nokre råd om korleis de best mogleg kan organisere biblioteket si samling no når de skal inn i nye lokale. Det vil eg så klart gjerne hjelpe til med. Dette er råd og tips som eg har plukka opp på studiet, men til sjuande og sist er det de som kjenner skulen best og behovet de har.

De skriv at i dag er bøkene i biblioteklokalet sett opp etter alderstrinn, og at dei innanfor kvart trinn er oppstilt alfabetisk etter forfattar. Eg tenkjer at det finst både fordelar og ulemper med å plassere bøkene i alderstrinn. Mange elevar vil nok kunne finne bøker som passar for seg på det alderstrinnet dei høyrer heime, men det vil òg vere elevar som ikkje gjer dette. Dei dyktigaste lesarane må gjere opp på eit høgare alderstrinn for å finne ei bok som passar for dei (noko som sikkert kan vere stas), men dei svakaste lesarane må kanskje ned på eit lågare alderstrinn for å finne noko dei meistrar, og det er ikkje alltid kjekt. I boka «Skolebiblioteket» (Hjellup, 2018, s. 147) skriv forfattarane at det kan verke stigmatiserande å merke avdelingar med alder. I staden kan ein organisere samlinga slik at det finst bøker med ulikt lesenivå i kvar avdeling. No veit ikkje eg kor stor samlinga dykkar er, men dersom de har ei stor samling kan de ha ei eiga avdeling for dei uerfarne lesarane. Vidare gjev Hjellup (2018) eit eksempel om at ein på byrjinga av hylla kan ha dei lettaste bøkene med lite tekst og mykje bilete, og at vanskelegheitgrada aukar bortover hylla. Sist i hyllerekka står dei bøkene med mykje tekst, som kanskje må lesast av ein vaksen, eller som ein kan lese når ein har fått meir leseerfaring. Slik kan ein òg organisere samlinga dersom ein ikkje har ei så stor samling at ein kan ha ei eiga lettlestavdeling. I begge tilfella vil ein kunne plassere bøker under forfattar, men ikkje stille dei opp alfabetisk utover første bokstav i etternamn.

Illustrasjonsfoto: www.colourbox.com

De skriv at de har ei eiga hylle for bildebøker. Bildebøker kan plasserast saman med dei andre bøkene i samlinga, slik som eg har nemnd over, men det er ikkje noko i vegen for at bildebøker kan stå for seg sjølve. Til dømes kan bildebøker vere plassert i bokkassar (merka med bokstav etter namn på forfattar), slik at det er lett for dei yngste elevane å bla seg gjennom desse. Det viktige her er at bildebøkene blir registrert i katalogen med riktig hylleplassering (til dømes «bokkasse» eller «bildebøker»), slik at ein ikkje ender opp med å leite etter ei bok på feil plass.

De fortel òg at de har ei eiga hylle med bøker for gutar. Eg forstår kvifor de har vald å gjere dette, og grunntanken er god. Arne Svingen (2018) skriv om at gutar les mindre enn jenter, og at det er viktig å ha eit fokus på å heve gutane si lesing. Ei eiga hylle med bøker for gutar kan gjere at ein del gutar synest at det er kjekkare å låne bøker, fordi dei finn bøker som passar for seg, men det kan òg verke mot si hensikt. Eg er redd nokre gutar kanskje ikkje vil «tørre» å velje bøker i frå andre hyller, fordi dei blir sett på som «jentebøker», eller at dei ikkje tenkjer over at det finst meir litteratur for dei, fordi dei vert avgrensa til «gutehylla». Mange jenter vil nok heller ikkje tørre eller tenkje på å låne bøker frå denne hylla. Eg tenkjer at det heller kan vere lurt å organisere noko av skjønnlitteraturen etter emne, ut i frå kva elevane er interesserte å lese i. Til dømes kan ein ha ei hylle for «spenning», noko som treff mange lesarar, både gutar og jenter. Andre tema som kan vere aktuelle å organisere etter er «fotball», «hestar», «humor» – ta ein runde i klassane og høyr kva type bøker dei synest er kjekkast å lese. Igjen – her er det viktig å registrere bøkene med riktig hylleplassering i katalogen, slik at ein lett kan finne dei igjen.

Illustrasjonsfoto: www.colourbox.com

Det at faglitteratur og skjønnlitteratur står blanda, kan gjere det vanskeleg for lånarane å finne fram til ei fagbok om eit spesielt emne. Eg tenkjer at det kan vere ein god idè å opprette ei eiga fagbokavdeling, der all faglitteraturen er plassert etter emne. I «Skolebiblioteket» (Hjellup, 2018, s. 142) står det at når ein skal organisere faglitteraturen, kan det kan vere lurt å ta utgangspunkt i kva tema elevane likar å lese om. I tillegg kan det vere smart å sjå på kva tema som går igjen i læreplanane til dei ulike klassetrinna. Når ein vel å stille bøkene opp etter emne, lausriv ein seg frå Dewey sitt klassifikasjonssystem. Det er likevel nokre bøker det ikkje går an å putte inn i under eit emne, desse kan plasserast i Dewey. Når ein skal registrere ei fagbok i bibliotekkatalogen, kan det vere lurt å registrere henne både med tema og Dewey-nummer, slik at ein har god oversikt, og kan vere fleksibel og variere kva tema som får ein eigen hylleplass (Hjellup, 2018, s. 143).

Eg håpar noko av dette var til hjelp for dykk, ta gjerne kontakt dersom de har nokre spørsmål. Eg ynskjer dykk lykke til med innflytting i nye skolebiblioteklokale!

Litteratur:

• Hjellup, L. H. (Red.). (2018). Skolebilbioteket: Læring og leseglede i grunnskolen. Oslo: Cappelen Damm.

• Svingen, Arne. (2018). Gutta som slutta – om gutter og lesing. I L. H. Hjellup (Red.), Skolebilbioteket: Læring og leseglede i grunnskolen. (s. 69-75). Oslo: Cappelen Damm.